به گزارش تحریریه، بهترین و بدترین شرکت های داخلی باتوجه به گلایه شدید رهبر معظم انقلاب از صنعت خودروسازی که پس از 3 دهه حمایت گسترده هنوز نتوانسته به حداقل استانداردهای روز هم برسد را می توان شاخص بندی و معرفی کرد. 

شرکت های زیادی در 32 سال اخیر توانسته اند در حوزه کاری خود به دستاوردهای ملی چشمگیری در زیربخش های خودروسازی دست یابند، اما در نهایت خروجی کار به سود مصرف کننده نبوده و صنعت خودرو کشور قابل دفاع نیست؛ حتی می توان گفت که فاجعه است. برای کالبدشکافی بیانات رهبر معظم انقلاب لازم است اجزا تشکیل دهنده صنعت خودرو کشور را تفکیک کنیم تا سهم هر یک در وضعیت فیرقابل دفاع کنونی مشخص شود. 

صنعت خودروسازی را می توان هرمی 3 قسمتی شامل:

1. قطعه سازی
2. مونتاژ
3. خودروسازی

دانست که این 3 بخش روابطی متفاوت با هم و با ساختار صنعت خودرو هر کشوری دارند. به این معنی که:

1. می توان قطعه ساز بود و مونتاژکار یا خودروساز نبود.
2. می توان مونتاژکار بود و قطعه ساز و خودروساز نبود.
3. خودروساز که باشی دو بخش دیگر را هم لاجرم(به راحتی) خواهی داشت. 

تمرکز بر صنعت قطعه سازی؛ حداقل به عنوان شروع؛ عاقلانه ترین سیاست ممکن است و نیازمند تمرکز شدید مالی و فناوری نیست(در مقایسه با زنجیره کامل خودروسازی) و می توان در بخش های دارای مزیت به قطعه ساز تبدیل شد و این کار را با شرکت های نسبتا زیادی به انجام رسانید. 

مونتاژ پدیده دشواری نیست و به صورت SKD به راحتی و به صورت CKD هم قابلیت عملیاتی شدن فوری دارد که کشورهای زیادی در این حوزه جای می گیرند و حتی عربستان سعودی هم با صنعت عقب افتاده(غیربومی و مبتنی بر حضور متخصصان خارجی) صنعت مونتاژ دارد. 

اما خودروساز شدن کار دشواری است و نیازمند سرمایه هنگفت، شرکت های بزرگ، بازار بزرگ مصرفی با جمعیت زیاد و ... می باشد که از عهده هر کشوری بر نمی آید. می توان گفت که تنها کشورهای ژاپن، آلمان، ایتالیا، آمریکا، کره جنوبی، سوئد و فرانسه خودروساز هستند و دیگران به صورت نیم بند مانند انگلیس(خودروهای لوکس و گرانقیمت)، هند به دنبال کشورهای صاحب سبک، روسیه با سختی و تولید محدود و مشترک، برزیل با تمرکز بر مونتاژ گسترده و طرح های مشترک و ... نیز تلاش می کنند حداقل؛ اشتغال صنعت خودرو را برای خود نگاه دارند. 

ایران علیرغم جمعیت زیاد و دسترسی نسبی به بازار منطقه نتوانسته است خودروساز شود و در پلتفرم پژو 405 که به سمند و دنا تبدیل شده و همچنان می شود و یا پراید که هر روز نام جدیدی به خود می گیرد، گرفتار مانده است. 

نتیجه اینکه گزاره 3 یعنی خودروساز شدن اتفاق نیفتاده ومصداق عینی گلایه شدید رهبر انقلاب است. 

گزاره دو نیز با قیمتگذاری های عجیب و غریب شرکت هایی مانند مدیران خودرو که مدل 20 هزار دلاری تیگو 8 پرو را بیش از 70 هزار دلار عرضه می کند روی نداده و سایر شرکت های مونتاژکننده هم روزگار قابل دفاع ندارند، اما در صورت اجازه دادن به گسترش فعالیت و رقابت آزاد می توانند در طی سال های آینده به سمت کاهش سود اقتصادی و رقابتی شدن حرکت کنند و محصولات بهتری را در بازارهای جهانی بیابند. 

گزاره 2 قابل دفاع ترین بخش در صنعت خودرو کشور است. از دهه 1370 صادرات قطعات وجود داشته و حتی شرکت ایران خودرو در پروژه ال 90 موفق شد داخلی سازی گسترده و سریعی را عملیاتی کند(کای به چهره زشت لوگان 90 نداریم و به استانداردهای قابل قبول آن باید کار داشت) که نشان می داد صنعت قطعه سازی و مهندسی معکوس کشور در بخش خودروسای دولتی؛ به عنوان دانش فنی؛ از دانش مدیریتی به مراتب جلوتر است. 

در بخش غیردولتی نیز قطعه سازی کروز بیش از 3000 نوع قطعه حتی در حوزه هایتک را با 13 هزار و 500 شغل مستقیم تولید می کند که عدد خیره کننده ای است. قطعه سازی عظام هم بیش از 5000 شغل ایجاد کرده و حتی در حوزه های با فناوری بالا مانند ECU فعالیت می کند که در سال 1399 داخلی سازی آن انجام شد. قطعاتی مانند لنت ترمز؛ لنت ترمز پارس؛ و فیلتر؛ سرکان؛ با کیفیت مناسب در حال تولید و حتی صادرات است. غیر از این شرکت های بزرگ، حدود 1200 قطعه سازی دیگر در کشور وجود دارد که هزاران شغل ایجاد کرده و به تولیدات واقعی بدون فعالیت ذیل مدیریت دولتی مشغول هستند. 

نتیجه اینکه، تنها بخشی که توانسته نظر رهبری معظم انقلاب را در حوزه خودرو برآورده کند صنعت قطعه سازی است. صنعت مونتاژ می تواند در سال های بعد به قیمت های رقابتی و انتخاب های بهینه برای مونتاژ دست یابد، اما تا رسیدن به آن نقطه؛ به شرط عدم مداخله متغیرهای مداخله گر؛ فاصله دارد. ضمن اینکه هیچ کشوری حتی کشورهای صاحب سبک در حوزه خودروسازی، 100 درصد قطعات خود را از بازار داخل تامین نمی کنند و به مزیت های قیمتی توجه دارند. 

صنعت خودروسازی با مدیریت دولتی نه تنها موفق نبوده بلکه فاجعه ایجاد کرده است و حتی اگر دهها سال دیگر نیز با این فرمول موردحمایت قرار گیرد به اتفاقی متفاوت از آنچه تاکنون روی داده است نخواهد انجامید. 

پایان/